हाइड्रोजनः एकः नवीनः, चयनात्मकः एण्टीऑक्सिडेण्ट् च आदर्शः एंटी - इन्फ्लेमेटरी पदार्थः अस्ति । वृद्धावस्थायाः विलम्बे, शोथस्य निवारणे च महत्त्वपूर्णा भूमिका अस्ति इति विश्वासः अस्ति ।
जैविकसंशोधनसाक्ष्याणां पर्याप्तमात्रायां ज्ञायते यत् वर्तमानकाले हाइड्रोजनः एव एकमात्रः पदार्थः अस्ति यस्य चयनात्मकः एण्टीऑक्सिडेण्ट् गुणाः सन्ति । इदं हाइड्रोक्सिल-कणानां, नाइट्राइट-आयनानां च चयनात्मकरूपेण निष्प्रभावीकृत्य सिद्धं जातम्, यत् हाइड्रोजनस्य आक्सीडेटिव-क्षति-प्रतिकारस्य, रोगानाम् उपचारस्य च क्षमतायाः आणविक-आधारः अस्ति
हाइड्रोजन जलवितरक
हाइड्रोजन उत्पाद
अपि च जलवायु-अणुः अत्यन्तं लघुः भवति, येन ते शीघ्रं सम्पूर्णशरीरे प्रवेशं प्रसारयितुं च समर्थाः भवन्ति । ते विविधशारीरिकबाधकान् कोशिकाझिल्लीं च प्रविश्य कोशिकानाभिकं प्रविश्य साधारणसाधनेन निराकरणं कर्तुं न शक्यमाणानां घातकप्रतिक्रियाशीलानाम् आक्सीजनजातीनां निष्कासनं कर्तुं शक्नुवन्ति
किं च, प्रतिक्रियाशील-आक्सीजन-जातीनां क्षेपणानन्तरं हाइड्रोजनं स्वयं जलरूपेण परिवर्त्य मानवशरीरेण उपयोक्तुं शक्यते, अन्येषां सौम्य-प्रतिक्रियाशील-आक्सीजन-जातीनां जैव-अणुनां च सामान्यकार्यं न प्रभावितं कृत्वा।
हाइड्रोजन विषये विशेषज्ञमतानि
२०१९ तमे वर्षे प्रोफेसर जू केचेङ्गस्य "मुँहासे नियन्त्रणार्थं हाइड्रोजनस्य" विमोचनेन तथा च "हाइड्रोजन - आक्सीजनमिश्रणस्य श्वासः (H2/O2: 66.6%/33.3%) सशर्तरूपेण स्वीक्रियते" इति आधिकारिकं परिवर्तनेन "निदानं उपचारप्रोटोकॉलं च कृते COVID - 19 (Trial Version 7)" इति राष्ट्रियस्वास्थ्य आयोगेन 3 मार्च 2019 दिनाङ्के । २०२० तमे वर्षे हाइड्रोजन - समृद्धः उद्योगः आधिकारिकतया जनमान्यतां प्राप्तवान् । यद्यपि व्यापकरूपेण स्वीकरणाय समयः स्यात् तथापि समग्रप्रवृत्तिः वर्धमानः अस्ति । यथा अस्माकं कम्पनीयाः नूतनं हाइड्रोजन - समृद्धं उत्पादं "Hydrogen Lid - Little Red Packet" अस्मिन् वर्षे प्रक्षेपितम्, तथैव ग्राहकैः तत् विपण्यां प्रहारमात्रेण स्नैप अप कृतम्। एतेन ज्ञायते यत् हाइड्रोजनवायुः हाइड्रोजनजलं च २०२० तमे वर्षे नूतनविकासस्य दौरस्य आरम्भं करिष्यति ।
हाइड्रोजन - समृद्ध उत्पाद कोर मॉड्यूल
हाइड्रोजन उत्पादन प्रणाली
विद्युत् विपाक-एककं हाइड्रोजन - समृद्धानां उत्पादानाम् एकः निर्णायकः घटकः अस्ति । जलस्य अणुषु जलवायु-आक्सीजनयोः विभाजनार्थं विद्युत्-विपाकस्य सिद्धान्तस्य उपयोगं करोति । यथा, हाइड्रोजन - जलजनरेटर् इत्यस्मिन् विद्युत्विपाककोशिका उच्च - शुद्धतायाः हाइड्रोजनस्य कुशलं उत्पादनं सुनिश्चित्य निर्मितं भवति । अस्मिन् क्रमे विद्युत्कोशानां महती भूमिका भवति । प्लैटिनम - प्लेट्ड् विद्युत् धारकाणां उपयोगः प्रायः तेषां उत्तमचालकतायाः जंग - प्रतिरोधस्य च कारणेन भवति, येन विद्युत् विपाकप्रक्रियायाः कार्यक्षमतां स्थायित्वं च वर्धयितुं शक्यते
जल आपूर्ति एवं परिसंचरण
विद्युत्विपाकप्रक्रियायाः जलप्रदानार्थं स्थिरजलप्रदायव्यवस्था अत्यावश्यकी भवति । प्रायः जलस्य टङ्की अथवा जलस्रोतस्य सम्पर्कः भवति । जलस्य गुणवत्ता जलवायुनिर्माणं अपि प्रभावितं करोति । शुद्धजलस्य अत्यन्तं अनुशंसितं यत् ते अशुद्धयः परिहरन्ति ये सम्भाव्यतया विद्युत्विपाकदक्षतां प्रभावितं कर्तुं शक्नुवन्ति अथवा उत्पादितं हाइड्रोजनं दूषितं कर्तुं शक्नुवन्ति । केषुचित् उन्नतेषु उत्पादेषु जलसञ्चारप्रणाली भवति यत् जलस्य इष्टतमं उपयोगं सुनिश्चितं करोति तथा च विद्युत्विपाक-एककस्य कृते स्थिरं परिचालनवातावरणं निर्वाहयति
हाइड्रोजन भण्डारण एवं वितरण
भण्डारणपात्रम्
हाइड्रोजनस्य भण्डारणार्थं तस्य सुरक्षां स्थिरतां च सुनिश्चितं कर्तुं शक्नुवन्तं पात्रं आवश्यकम् । पोर्टेबल हाइड्रोजन - जलस्य शीशी इत्यादीनां लघु - स्तरीय-हाइड्रोजन - समृद्धानां उत्पादानाम् कृते भण्डारणपात्रं सामान्यतया विशेषसामग्रीभिः निर्मितं भवति यत् निश्चितं दबावं सहितुं शक्नोति हाइड्रोजनस्य लीकेजं निवारयितुं उच्च - घनत्वस्य पॉलीइथिलीन अथवा समष्टिसामग्रीणां उपयोगः भवति । एतेषु पात्रेषु उपयोगस्य अवधिपर्यन्तं पर्याप्तं हाइड्रोजनं संग्रहीतुं उचितं आयतनं भवितुं अपि निर्मितं भवति ।
वितरण प्रणाली
उत्पादितस्य हाइड्रोजनस्य उपयोगबिन्दुपर्यन्तं परिवहनस्य दायित्वं वितरणव्यवस्था भवति । जलवायु - श्वासयन्त्रे प्रायः पाइपाः अथवा नालिकाः सन्ति ये जलवायुप्रवाहस्य गतिं सटीकरूपेण नियन्त्रयितुं शक्नुवन्ति । सुरक्षितं प्रभावी च हाइड्रोजनस्य निःश्वासं सुनिश्चित्य हाइड्रोजनस्य दाबं प्रवाहं च समायोजयितुं वाल्वस्य नियामकस्य च उपयोगः भवति । हाइड्रोजन - जलजनरेटर्-मध्ये जलवायु-समृद्धं जलं उत्पादयितुं हाइड्रोजनं जले समुचित-प्रमाणेन विलीनं कर्तुं वितरण-व्यवस्था निर्मितवती अस्ति ।
सुरक्षा एवं निगरानी प्रणाली
दबाव एवं तापमान निगरानी
हाइड्रोजनस्य उत्पादनस्य भण्डारणस्य च समये दबावस्य तापमानस्य च निरीक्षणं अत्यावश्यकम् । अत्यधिकदाबः विस्फोटादिसुरक्षासंकटं जनयितुं शक्नोति । हाइड्रोजन - युक्तानां भागानां दबावस्य तापमानस्य च निरन्तरं निरीक्षणार्थं उत्पादे संवेदकाः स्थापिताः भवन्ति । यथा, दबाव - संवेदनयन्त्रं यदा दाबः निश्चितं सीमां अतिक्रमति तदा नियन्त्रणप्रणाल्यां संकेतं प्रेषयितुं शक्नोति, ततः नियन्त्रणप्रणाली हाइड्रोजन-उत्पादनस्य दरं न्यूनीकर्तुं वा दाबं सुरक्षिततया मुक्तुं वा इत्यादीनि उपायानि कर्तुं शक्नोति
हाइड्रोजन सान्द्रता निगरानी
हाइड्रोजन - समृद्धं जलं वा हाइड्रोजनं वा निःश्वासं वा सम्बद्धेषु उत्पादेषु हाइड्रोजनसान्द्रतायाः निरीक्षणं महत्त्वपूर्णम् अस्ति । उत्पादस्य प्रभावशीलतायै सम्यक् हाइड्रोजनसान्द्रता आवश्यकी भवति । प्रकाशीयसंवेदकानां अथवा विद्युत्रासायनिकसंवेदकानां उपयोगः वास्तविकसमये हाइड्रोजनसान्द्रतां मापनार्थं कर्तुं शक्यते । हाइड्रोजन - जलजनरेटरे यदि जले हाइड्रोजनसान्द्रता अत्यल्पा भवति तर्हि विद्युत्विपाकस्य अथवा वितरणप्रणाल्याः समस्यां सूचयितुं शक्नोति, तदनुसारं यन्त्रं स्वस्य संचालनमापदण्डान् समायोजयितुं शक्नोति
सुरक्षा अलार्म तथा सुरक्षा उपाय
यदा कोऽपि असामान्यः स्थितिः ज्ञायते, यथा असामान्यदाबः, तापमानं, जलवायुसान्द्रता वा, तदा उत्पादस्य सुरक्षासङ्केतप्रणाली भवितुमर्हति । श्रव्यदृश्यसंकेताः उपयोक्तृभ्यः सम्भाव्यसंकटानां विषये सचेष्टयितुं शक्नुवन्ति । तत्सह, दुर्घटनानिवारयितुं उपयोक्तृसुरक्षां च सुनिश्चित्य विद्युत्विपाक-एककस्य विद्युत्-आपूर्तिं निरुद्धं कर्तुं वा सुरक्षा-कपाटं उद्घाटयितुं वा स्वचालित-सुरक्षा-उपायाः भवेयुः